Mehmet Tâlât Paşa 1874-1921

1874 yılında doğan Talat Paşa, Osmanlı devlet ve siyaset adamlarından birisiydi. 1917-18 arasında sadrazamlık yapmış, ittihat ve Terakki Fırkası’ın önderlerinden birisiydi. Iı Meşrutiyet’in ilanında büyük pay sahibi olmuştur. 1908 de İttihat ve Terakki'den Edirne mebusu olarak meclise girmiştir.

Ermeni soykırımı iddiaları denilince akla gelen ilk kişi Talat Paşa’dır. Çünkü sorumlu tutulmaktadır bu soykırım iddialarından. Dünya siyasetinin gündemini günümüzde de işgal eden ve çok tartışılan söz konusu soykırım iddialarının dayandığı noktaysa Tehcir kanunudur. Talat Paşa, 1 haziran 1915’te Meclisi Vükela’nın karara bağlamasının ardından tehcir kanununu işleme koymuştu.

Tehcir arapça kökenli bir kelime olup "yer değiştirme" anlamına gelmektedir. ingilizcede "relocation" karşılığını bulmaktadır.

Tehcir sanıldığı gibi bütün Ermenileri içermiyordu. Mesela, hastalar, âmâlar, Katolik ve Protestan mezhebinden olanlar, askerler ve aileleri memurlar tüccarlar bazı amele ve ustalar, bu tehcirden muaf tutulmuşlardır. Sadakat ve iyi halleri göz önünde bulundurulmuştur. Yetim çocuk ve dul kadınlar da sevk edilmeyerek yetimhanelere ve bulundukları yerlerdeki köylere yerleştirilmişlerdir.

Dahiliye nazırı olan Talat bey Ermenilerin iskan işlerinin adil bir şekilde yapılması için tedbirler almıştır.

1-İskan edilecekleri mahallere refah içinde can ve mal güvenlikleri sağlanarak
sevk edileceklerdir.
2-Göçmen ödeneğinden yardım yapılacaktır.
3- Kendilerine arazi ve mal verilecektir.
4-Göçmenler için ev yapılacaktır.
5-çiftçilere tohumluk zanaat erbabına alet edavat verilecektir.
6-Eski
yerlerinden kalan taşınmaz mallar açık artırmayla satılacak yada kiraya
verilerek geliri sahibine verilecektir.

Ayrıca tehcir sırasında göçmenlere kötü muamele yapan askerlerin de cezalandırılacağı belirtilmiştir.

Talat Paşa gerçekten bir devre damgasını vurmuş hatasıyla sevabıyla yaşamış 1921 de Almanya’da Berlin’de Teilirian adlı bir Ermeni tarafından öldürülmüş bir şahsiyettir..

Talat Paşa ile ilgili akademik anlamda en kapsamlı eserlerden birisi olan Yard. Doç . Hasan Babacan’ın TTK’dan çıkan Mehmet Talat Paşa adlı eseri hakikaten büyük bir boşluğu dolduracak nitelikte. Doktora tez çalışması olarak hazırlanan bu kitapta, arşiv belgeleri yerli ve yabancı kaynaklara geniş yer verilmiş. Babacan’ın akıcı bir üslupla yazdığı kitap Talat Paşa’nın doğumundan ölümüne kadar siyasi hayatı ve icraatlarını anlatıyor.

Tarih severlere tavsiyemdir.